YILLIK İZİN - ÜCRETLİ - ÜCRETSİZ İZİN
4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışanlara tanınan izinler temelde ücretli izin ve ücretsiz izin olarak iki ayrı başlıkta toplanmaktadır.
Ücretsiz izin İş Kanunu çerçevesinde ele alındığı gibi aynı zamanda da ücretli izin İş Kanunu çerçevesinde ele alınmaktadır.
Kanunen işçilere verilen izin çeşitlerini daha iyi anlayabilmek adına öncelikli olarak ücretli izin ve ücretsiz izin kavramları bilinmelidir.
Ücretsiz İzin Nedir?
Ücretsiz izin hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu’nca belirlenmiş olup ücretsiz izin maddesi altında açık ve net bir şekilde belirtilmiştir.
İş Kanununun 56. ve 74. maddelerinde hak olarak tanınanların dışındakiler ancak işçinin ya da işverenin rızasıyla mümkündür.
Kanunun 56. maddesi yıllık izin süresini farklı bir şehirde geçirmeyi planlayan çalışan, talebi ile 4 günlük ücretsiz yol izni kullanabilir.
Bu ücretsiz izin hakkı, gidiş-dönüş süresinde çalışanın yolda harcayacağı zamanı gözeterek çalışana kanunen tanınmış bir haktır.
Buradaki bir diğer önemli nokta, işçinin talep etmesi durumunda işverenin bu izni vermekle yükümlü olduğudur.
Az evvel bahsetmiş olduğumuz bir diğer istisnai madde de İş Kanununun 74. maddesi idi.
Buna göre doğum nedeni ile raporlu olan kadın çalışanın rapor bitiminde ücretsiz izin talep etme hakkı bulunmaktadır.
Doğum sonrası ücretsiz izin 74. maddede ele alınmış olup 6 aya kadar kullanılabilen ücretsiz doğum izni olarak geçmektedir.
Çalışan hamileliğinin ilk aylarında hak ettiği ücretli annelik izni sonrası, dilerse bu 6 aylık ücretsiz doğum izni süresini de kullanabilmektedir.
Her iki durumda da işveren rızasının aranmadığını belirtmiş olalım.
Atlanmaması gereken bir diğer önemli nokta da iş sözleşmeleri ya da toplu iş sözleşmelerinde işçi lehine aksi kararlaştırılabilecek olmalarıdır.
Ücretsiz izin işçi tarafından talep edileceği zaman bu talebin yazılı olarak beyan edilmesi gerekmektedir.
Aksi halde inkar eden taraf lehine ispat sorunları yaşanacaktır.
Buna rağmen işverenin yol izni ve analık izni dışındaki ücretsiz izin taleplerini olumlu cevaplama zorunluluğu yoktur.
İznin isminden de anlaşılacağı gibi, izinli olduğu günler için ücret ödenmesi yapılmaz.
Yine aynı şekilde bu dönem boyunca çalışanın SGK primi de tahakkuk etmez.
Ücretsiz izin alma durumunda işçinin bu günleri, SGK’ya eksik gün bildirimi olarak not edilir.
Ücretsiz izinlerin yasal bildirimleri yapıldıktan sonra bu süre zarfında işçinin iş sözleşmesi de askıya alınmış olur.
Şu unutulmamalıdır ki işverenin hiçbir koşul altında işçisini zorla ücretsiz izne çıkartma hakkı bulunmamaktadır.
Ücretsiz iznin söz konusu olabilmesi için her şeyden önce işçinin kendi rızası olmalıdır.
Bununla birlikte işveren tarafından ücretsiz izne çıkmaya zorlanan işçi haklı fesih hakkını kullanması söz konusu olabilir.
Kıdem süresi hesaplanırken ücretsiz izin süreleri bu hesaba katılmaz.
Ücretsiz izin süreleri olduğunda bu süre ücretsiz iznin sebebine bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir.
Yeni doğum yapmış bir anne iznini tükettikten sonra ücretsiz doğum izni almayı planlıyorsa bu süre 6 ay ile sınırlandırılmıştır.
Öte yandan yol izni almak isteyen bir işçi bu gibi durumlarda en fazla 4 gün ücretsiz izin alabilme hakkına sahiptir.
Ücretli İzin Nedir?
4857 sayılı İş Kanununda işçiler açısından belirtilen diğer izin türleri aslında çoğunlukla ücretli izin altında toplanmaktadır.
Ücretli izin İş Kanunu çerçevesinde ele alınmakta ve bu kanun ile birlikte işçiye pek çok kapsamlı hak tanınmaktadır.
Ücretli izin hakkı ile ilgili en önemli nokta, işçinin izinli olduğu sürede normal ücretinin ödendiği ve ödenmesinin zorunlu olduğudur.
Yani “Ücretli izinde para kesilir mi?” diye merak eden çalışanlara bu süre zarfında hiçbir kesinti yapılmadığı cevabını vermek uygundur.
Burada belirtmekte fayda vardır ki fazla mesai benzeri çalışma karşılığı ödenen ücretler, bu süre zarfında geçerli değildir ve ödenmemektedir.
Ücretli izin süreleri tıpkı ücretsiz izinde olduğu gibi değişkenlik gösterebilmektedir.
Ücretli İzin Çeşitleri Nelerdir?
Ücretli izinler pek çok farklı duruma ve zamana göre karşımıza çıkabilmektedir.
Ücretli izin çeşitleri mazeret izni, ücretli doğum izni ve ücretli cenaze izni gibi çeşitli ücretli izinler olduğu gibi tüm çalışanların fazlasıyla aşina olduğu yıllık ücretli izin de bu kapsama girmektedir.
Evlilik İzni ( Düğün İzni) de ücretli izin çeşitlerindendir.
Haftalık izin de kanunen ve anayasa tarafından tanınmış ücretli izin hakkıdır.
Hafta Tatillerinde çalıştırılan işçilerin de Hafta Tatili Alacağı doğmaktadır.
Mazeret İzni de 2015 yılından itibaren ücretli izin hakkı olarak tanınmıştır.
Bununla birlikte ücretli doğum izni de gebe çalışanlara 4 aylık süre ile verilen bir izin türüdür.
Öte yandan ücretli cenaze izni alabilmek için söz konusu cenazede vefat eden kişinin, çalışanın birinci dereceden akrabası olma şartı aranmaktadır.
İş Kanunu’nun 27. maddesi gereğince mesai saatleri içerisinde herhangi bir ücret kesintisi yapılmadan iş arama izni verilmesi gerekmektedir. Bu da ücretli izin türüdür.
İş arama izninin günde 2 saatten az olamayacağını ve işçinin talebi durumunda bu süreyi toplu olarak kullanabileceğini de belirtmiş olalım.
Kanunun 47. maddesi uyarınca ulusal bayramlar ve genel tatil günleri de ücretli izin kapsamındadır.
İşyerinde uygulanan hafta tatili günlerinin yıllık izinden sayılmadığını denk gelen hafta tatili günü kadar yıllık izin süresini uzatacaktır.
YILLIK ÜCRETLİ İZİN UYGULAMALARI HAKKINDA İLGİLİ SAYFA
MAZERET İZNİ UYGULAMALARI HAKKINDA İLGİLİ SAYFA
ÇALIŞANIN ÜCRETLİ İZİN - ÜCRETSİZ İZİN HAKLARI
* * *
PAYLAŞ :
