21.08.2023
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK STANDARTLARININ
İLK İKİSİ YAYINLANDI
3 Kasım 2021 tarihinde Glosgow’da düzenlenen COP26 (2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı) Zirvesinde kuruluşu ilan edilen Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB), Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı’nın (UFRS Vakfı) bünyesi altında faaliyet göstermektedir. Yatırımcıların iklim ve diğer sürdürülebilirlikle ilgili konularda şirketlerden beklediği şeffaf, güvenilir ve karşılaştırılabilir raporlama taleplerini karşılamak için kapsamlı bir küresel sürdürülebilirlik açıklamaları standartları hazırlamak üzere kurulmuştur.
UFRS S1 ve UFRS S2’nin ilk taslak versiyonları 31 Mart 2022 tarihinde yayınlanmıştır. Taslaklar, 22 Temmuz 2022 tarihine kadar kamuoyunun görüşüne sunmuş, alınan görüşler ve yapılan toplantılar sonrasında 26 Haziran 2023 tarihinde ISSB ilk iki sürdürülebilirlik standardının nihai halini yayınlamıştır.
ISSB ve IASB arasındaki bağlantı bilinçli olarak kurulmuştur. ISSB’nin UFRS S1’i, IASB’nin kavramsal çerçevesinin temel kavramlarıyla tutarlıdır ve UMS (Uluslararası Muhasebe Standadı) 1 (Finansal Tabloların Sunuluşu) ve UMS 8’den (Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar) alınan tanım ve yükümlülüklerden yararlanır. ISSB, UFRS S1 ile eş zamanlı olarak UFRS S2 İklimle İlgili Bildirimler yayınlamıştır. ISSB, İnsan Hakları, Sağlık & Güvenlik, Çeşitlilik ve Kapsayıcılık, Biyoçeşitlilik gibi diğer sürdürülebilirlik konularını içeren ilave standartlar da geliştirecektir.
STANDARTLAR
UFRS S1 – Herkes için sürdürülebilir bir fırsat
UFRS S1 Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler
Açıklama hükümleri
UFRS S1’in amacı “Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler” genel amaçlı finansal raporlamanın aslî kullanıcılarının, işletmeye kaynak sağlanıp sağlanmayacağına karar verirken faydalı olan sürdürülebilirlikle ilgili ciddi riskler ve fırsatlar hakkında işletmelerin bilgi açıklamasını zorunlu kılmaktır.
Bir işletme, sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgileri UFRS Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarına uygun olarak hazırlarken ve açıklarken bu Standardı uygulayacaktır. Bir işletme, ilgili finansal tablolarını UFRS Muhasebe Standartlarına veya diğer Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine uygun olarak hazırlaması durumunda, UFRS Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarını uygulayabilir.
UFRS S1 kapsamında gerekli olan özel açıklamalar dört kategoride gruplandırılmıştır:
Yönetişim: Yönetişime ilişkin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları izlemek ve yönetmek için kullanılan yönetişim süreçlerini, kontrollerini ve prosedürlerini anlamalarına olanak sağlamaktır.
Strateji: Stratejiye ilişkin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının bir işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili ciddi riskleri ve fırsatları ele alma stratejisini anlamalarına olanak sağlamaktır.
Risk yönetimi: Risk yönetimine ilişkin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının, sürdürülebilirlikle ilgili risklerin ve
fırsatların belirlendiği, değerlendirildiği ve yönetildiği süreci veya süreçleri anlamalarına olanak sağlamaktır. Bu açıklamalar, kullanıcıların bu süreçlerin işletmenin genel risk yönetimi süreçlerine dahil edilip edilmediğini değerlendirmesine ve işletmenin genel risk profili ile risk yönetimi süreçlerini değerlendirmesine olanak sağlar.
Metrikler ve hedefler: Ölçütler (metrikler) ve hedeflere ilişkin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının bir işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili ciddi risklerini ve fırsatlarını nasıl ölçtüğünü, izlediğini ve yönettiğini anlamasına olanak sağlamaktır. Bu açıklamalar, belirlenen hedeflere yönelik ilerleme de dahil olmak üzere kullanıcıların, işletmenin kendi performansını nasıl değerlendirdiğini anlamalarına olanak sağlar.
UFRS S2 – İklimle ilgili özel açıklamalara ilişkin yükümlülükler
UFRS S2 - İklimle İlgili Açıklamalar
UFRS S2’nin amacı “İklimle İlgili Açıklamalar”, işletmenin iklimle ilgili maruz kaldığı ciddi risklere ve fırsatlara ilişkin bilgi açıklamasını zorunlu kılmak ve işletmenin genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının: İklimle ilgili ciddi risklerin ve fırsatların işletmenin kurumsal değeri üzerindeki etkilerini değerlendirmesine,
İşletmenin kaynaklarının kullanımının ve bunlara karşılık gelen girdilerin, faaliyetlerin, çıktıların ve sonuçların işletmenin iklimle ilgili ciddi risklere ve fırsatlara verdiği karşılığı ve bunları yönetme stratejisini nasıl desteklediğini anlamasına ve İşletmenin planlamasını, iş modelini ve faaliyetlerini iklimle ilgili ciddi risklere ve fırsatlara uyarlama yeteneğini değerlendirmesine olanak sağlamaktır.
Bu Standart aşağıdakiler için uygulanır:
Aşağıdaki hususlar dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere işletmenin iklimle ilgili maruz kaldığı riskler:
İklim değişikliğinden kaynaklanan fiziksel riskler (fiziksel riskler) ve Düşük karbonlu ekonomiye geçişle ilgili riskler (geçiş riskleri) İşletme için iklimle ilgili fırsatlar.
UFRS S2 kapsamında gerekli olan özel açıklamalar, UFRS S1 ile aynı dört kategoride gruplandırılmıştır:
Yönetişim: Yönetişime ilişkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının iklimle ilgili riskleri ve fırsatları izlemek ve yönetmek için kullanılan yönetişim süreçlerini, kontrollerini ve prosedürlerini anlamalarına olanak sağlamaktır. Bu amaca ulaşmak için işletme, iklimle ilgili risklerin ve fırsatların gözetimi ile birlikte yönetişim organı veya organlarını (bunlar yönetişimden sorumlu bir kurul, komite veya eşdeğer bir organ) ve yönetimin bu süreçlerdeki rolüne ilişkin bilgileri açıklar.
Strateji: Stratejiye ilişkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının bir işletmenin iklimle ilgili ciddi riskleri ve fırsatları ele alma stratejisini anlamalarına olanak sağlamaktır.
Risk yönetimi: Risk yönetimine ilişkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının, iklimle ilgili risklerin ve fırsatların belirlendiği, değerlendirildiği ve yönetildiği süreci veya süreçleri anlamalarına olanak sağlamaktır.
Metrikler ve hedefler: Ölçütler (metrikler) ve hedeflere ilişkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının bir işletmenin iklimle ilgili ciddi
risklerini ve fırsatlarını nasıl ölçtüğünü, izlediğini ve yönettiğini anlamasına olanak sağlamaktır. Bu açıklamalar, belirlenen hedeflere yönelik ilerleme de dahil olmak üzere kullanıcıların, işletmenin kendi performansını nasıl değerlendirdiğini anlamalarına olanak sağlar.
Değerlendirme
ISSB ve IASB arasındaki bağlantılar bilinçli olarak kurulmuştur. ISSB’nin UFRS S1’i, IASB’nin kavramsal çerçevesinin temel kavramlarıyla tutarlıdır ve UMS 1 (Finansal Tabloların Sunumu) ve UMS 8’den (Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar) alınan tanım ve yükümlülüklerden yararlanır. ISSB, UFRS S1 ile eş zamanlı olarak UFRS S2 İklimle İlgili Bildirimler yayınlamıştır. ISSB, İnsan Hakları, Sağlık & Güvenlik, Çeşitlilik ve Kapsayıcılık, Biyoçeşitlilik gibi diğer sürdürülebilirlik konularını içeren ilave standartlar da geliştirecektir.
UFRS S1, büyüklüğü, konumu veya sektörü ne olursa olsun her tür kuruluşa uygulanacak şekilde tasarlanmıştır.
Bununla birlikte, işletmelerin, örneğin belirli sürdürülebilirlik riskleri ve fırsatlarına maruz kalmaları doğrultusunda, büyüklükleri ve koşullarıyla orantılı bir şekilde bilgileri açıklamalarına izin veren mekanizmalar içerir.
Yeni standartlar 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak olsa da, benimseme ve uygulama zamanlamasına karar vermek her ülkenin kendi mevzuatına bağlı olacaktır.
UFRS S1’in amacı, şirketlerin kısa, orta veya uzun vadede beklentilerini etkilemesi beklenen sürdürülebilirlikle ilgili tüm riskler ve fırsatlar hakkında önemli bilgileri açıklamaları için açık ve net bir yükümlülük getirmektedir.
Beklenti, açıklamaların finansal tablolarla aynı zamanda yayınlanması ve aynı raporlama dönemini kapsaması ve aynı zamanda sürdürülebilirlik açıklamaları ile mali tablolar arasında daha fazla bağlantı ve tutarlılık sağlamasıdır. Bu kavram, mevcut İklimle İlgili Finansal Açıklamalar Görev Gücü (TCFD) ve İklimle İlgili Finansal Açıklamaları (CFD) kullanan şirketler için işleri daha kolay hale getirecektir. Ancak, yıllık rapordan farklı bir zamanda bağımsız bir sürdürülebilirlik raporu yayınlayanlar için bu durum farklı bir organizasyonu gerektirebilir.
Bugüne kadar sürdürülebilirlik raporlama yükümlülüklerinin çoğu, büyük ölçüde iklimle ilgili konulara odaklanmıştır. ISSB bu algıyı değiştirmiştir. Çünkü işletmenin geleceğini etkilemesi öngörülen, sürdürülebilirlikle ilgili tüm riskler ve fırsatlar hakkında önemli bilgileri açıklamasını gerekli kılar. Yatırımcıların ve diğer sermaye sağlayıcılar bu bilgilere dayanarak kararlar alması beklenmektedir. Nihayetinde, yatırımcılar ve diğer sermaye sağlayıcılar için neyin karar açısından yararlı ve önemli olduğunu belirlerken şirketler, risklerin veya fırsatların yönetim kurulu tarafından dikkate alınıp alınmayacağını değerlendirmelidir. Şirketler için sürdürülebilirlik raporlamasının kapsamı, muhtemelen mevcut iklimle ilgili raporlamalarının ötesine geçecektir.
Şirketlerin TCFD standartlarını kullandıkları dönemde elde ettikleri deneyim oldukça faydalı olacaktır ve dört önemli noktaya vurgu yapmaktadır:
1. Daha net bir “aidiyet” sağlanması; İşletmelerin çoğunda TCFD açıklamalarına ilişkin sorumluluklar, sürdürülebilirlik, yatırımcı ilişkileri ve finans dahil olmak üzere birden fazla görevi beraberinde getirmiştir. Ancak sürdürülebilirlik açıklamaları, finansal tablolar ve düzenleyici raporlama gerekliliklerinin özellikleri arasındaki bağlantıya yapılan vurgu ile finans fonksiyonunun katılımı her zamankinden daha kritik hale geldi. Sonuç olarak, sürdürülebilirlik bilgileri üzerinde uygun kontroller ve titizlik sağlamak için finans fonksiyonunun önemi veya finans ile sürdürülebilirlik raporlamasına dahil olan diğer fonksiyonlar arasındaki bir ortaklık önemlidir. Artık birçok şirket bu hamleyi yapıyor.
2. Neyin önemli olduğunun belirlenmesi; Hangi sürdürülebilirlik risklerinin ve fırsatlarının karar vermede yararlı olduğunu ve hangi bilgilerin önemli olduğunu belirlemek, her şirketin raporlama yükümlülüklerinin ölçeğini anlamada önemlidir. UFRS S1, kullanıcı grupları ve önemli bilgilerin belirlenmesindeki hususlar hakkında rehberlik sağlar. Yine de, boşlukları erken belirlemenin ve çalışma programları geliştirmenin önemi göz önüne alındığında, dışarıdan destek almak faydalı olabilir.
3. Kapasiteyi ve yeterliliği değerlendirmek; Karar verme açısından yararlı sürdürülebilirlik riskleri ve fırsatları ve bunlarla ilgili önemli bilgiler belirlendikten sonra şirketler, raporlama yükümlülüklerini karşılamak için uygun yeterlilik ve kapasiteye sahip olup olmadıklarını değerlendirebilirler. Kurum-içi veya dış kaynaklı bir yaklaşımın benimsenmesine bakılmaksızın, herhangi bir eksikliğin ele alınması muhtemelen zaman alacaktır. Mevcut TCFD raporlaması yapan şirketlerin deneyimlediği gibi, anlamlı senaryo analizi yapmak zaman alır ve gerekli çaba ve raporlama çizelgelerini uyumlu hale getirmenin zorluğu başlangıçta anlaşılamayabilir. Kapasitenin tüm bu yönleri erkenden değerlendirilmelidir.
4. Veri yükümlülüklerinin değerlendirilmesi; Pek çok şirket için, özellikle karar verme açısından faydalı ek sürdürülebilirlik konuları belirlenirse, daha kapsamlı verilere ihtiyaç duyulacaktır. Bu, bir ekibin iş yüküne eklenebilecek bir şey değildir ve ek kapasite ve muhtemelen farklı beceriler gerektirecektir.
Genel olarak, ISSB’nin standartları, kurumsal raporlamada on yıllardır yapılan en büyük değişikliği temsil ediyor ve şirketlerin, zaman içinde geleceklerini etkileyebilecek sürdürülebilirlik riskleri ve fırsatları hakkında kapsamlı bir şekilde rapor vermelerini sağlamalı.
UFRS S1 çerçevesinin tutarlı, yüksek kaliteli ve karşılaştırılabilir doğasından en iyi şekilde yararlanmak için şirketler, kendi kuruluşlarında eğrinin önüne geçmek için gerekli olan veri toplama ve yetenek geliştirme konusundaki hazırlık süresini düşünmeye başlamalıdır.
Avrupa’daki şirketlerin bazıları İklimle İlgili Finansal Açıklamalar Görev Gücü’nün tavsiyeleri doğrultusunda sürdürülebilirlik raporlaması yapıyor. Yeni UFRS S2, TCFD ile aynı dört sütunlu yapıyı benimser, yani zaten TCFD açıklamaları yapan şirketler, UFRS S2 raporlaması için mükemmel bir temele sahiptir.
Yürürlük Tarihi
Standartlar, şirketler tarafından 1 Ocak 2024 tarihinde veya sonrasında başlayan yıllık raporlama dönemleri için kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Ancak şirketlerin açıklayabilecekleri en erken tarih 2025 yılı faaliyet raporlarıdır. Zorunlu açıklamalar, işletmenin ilgili finansal tablolarıyla aynı zamanda raporlanmalı ve finansal tablolarla aynı raporlama dönemini kapsamalıdır.
Bankacılık veya sigorta faaliyetlerine katılan kuruluşlar da dahil olmak üzere Standartları uygulayan belirli kuruluşlar için “geçiş muafiyeti” mevcuttur . İlgili kuruluşlar bu geçiş muafiyetini kullanmaya karar verirlerse, Standartların uygulandığı ilk yıllık raporlama döneminde, örneğin kapsam 3 sera gazı emisyonları ve finanse edilen emisyonları hakkında ek bilgiler dahil olmak üzere belirli açıklamalar yapmak zorunda değildirler.
Türkiye için KGK tarafından mevzuata kazandırılacak raporlama standartları sonrasında süreç başlayacaktır.
Uygulama
ISSB tarafından yayınlanan standartlar isteğe bağlıdır ve bu nedenle, onları zorunlu kılmak isteyip istemediklerine karar vermek dünya çapındaki ülkelerin yetkili otoritelerine bırakılmıştır. Örneğin Birleşik Krallık Hükümeti, Yeşil Finans Stratejisinde, Standartların Birleşik Krallık şirketleri için uygun olup olmadığını belirlemek için resmi bir değerlendirme mekanizması başlatmayı planladığını ve ardından standartların ulusal mevzuata eklenebileceğini belirtmiştir.
Kapsamlı ISSB paydaş istişarelerinin, Standartların çeşitli ülkelerde “birlikte çalışabilirliğini” sağlamak için ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) ve diğer küresel standart belirleyicilerin yer aldığı göz önüne alındığında, diğer ülkelerin yetkili otoriteleri Birleşik Krallık Hükümeti’ne benzer bir yaklaşım izleyebilir ve standartları zorunlu kılmayı düşünebilir. Sonuç olarak, standartlar, örneğin Ekim 2023’te beklenen SEC’in iklim açıklama kararı dahil olmak üzere gelecekteki sürdürülebilirlikle ilgili çeşitli açıklama yükümlülüklerinin bir başlangıcı olabilir.
* * *
